ศาลพระกาฬ เทวสถานสำคัญคู่เมืองลพบุรี

Photo by Heinrich Damm from commons.wikimedia.org/wiki/File:Lopbsanpkan0306a.jpg [CCSA4.0]

ศาลพระกาฬ เป็นเทวสถานสำคัญคู่เมืองลพบุรีที่ใครได้ไปเยือนลพบุรีแล้ว ต้องไม่พลาดศาลพระกาฬ ไม่ว่าจะมีความเชื่อเรื่องความศักดิ์สิทธิ์ของเจ้าพ่อศาลพระกาฬหรือไม่ก็ตาม อีกอย่างหนึ่งศาลพระกาฬนี้นับเป็นเอกลักษณ์ประจำเมืองเคียงคู่กับลิงลพบุรีที่เป็นที่รู้จักกันทั่วไปในเมืองไทย

ศาลพระกาฬ หรือเรียกว่าศาลสูงตามลักษณะที่ตั้งอยู่บนศิลาแลงวางซ้อนกันสูงขึ้นไป ในปัจจุบันเป็นศาลทรงไทยยกสูง มีบันไดขึ้นหลายขั้น มีรั้วรอบขอบชิด ภายในมีพื้นที่ให้คนได้กราบไหว้พอประมาณ ด้านล่างตรงบันไดมีรูปปั้นลิงเป็นสัญญลักษณ์ ส่วนประวัตินั้นเป็นเทวสถานเก่าแก่สัญชาติขอม แม้ถูกสร้างทับไปแล้วก็ยังเหลือหลักฐานเก่าหลายอย่าง เช่น “ทับหลังสลักเป็นรูปพระนารายณ์บรรทมสินธุ์” ในยุคศตวรรษที่ 16  “หลักศิลาจารึกแปดเหลี่ยมจารึกอักษรมอญโบราณ” ศาลพระกาฬเป็นที่รวมของความเชื่อทั้งเถรวาทและไวษณพ

เจ้าพ่อพระกาฬและความเชื่อ  เทวรูปสำคัญในศาลที่มีคนวนเวียนไปสักการะทุกวันนั้น ในอดีตมีการค้นพบที่ไม่ปรากฏประวัติชัดเจน เพียงมีบันทึกเพียงว่า ตอนค้นพบนั้นเทวรูปไม่มีเศียร ไม่มีกร มีสีดำ แต่มีการสร้างเพิ่มเติมในสมัยอยุธยาเป็นเศียรหินทราย ส่วนที่เห็นเป็นสีทองในปัจจุบันเกิดจากการปิดทองด้วยความเลื่อมใสของประชาชน ส่วนการเสี่ยงเซียมซีนั้นคงไม่ใช่เรื่องความเชื่อเจ้าพ่อ แต่อยู่วิสัยคนไทยที่เชื่อในหลายศาสตร์

           คำบอกเล่าเกี่ยวกับเทวรูปนั้นยังคงมีหลายกระแส จะด้วยเพื่อสร้างความศักดิ์สิทธิ์หรืออะไรก็แล้วแต่ แต่ความศักดิ์สิทธิ์ก็แผ่กระจายแบบปากต่อปากจนทำให้คนเลื่อมใส ขอพรกับเจ้าพ่อพระกาฬ มีที่ประสบความสำเร็จตามคำขอ และการขอบางอย่างที่มีคำบอกต่อว่า อย่าไปขอ เพราะถึงขอไปเจ้าพ่อก็ไม่ช่วย นั่นแล้วแต่วิจารณญาณของแต่ละคน เพราะความเชื่อ ศรัทธา เป็นเรื่องเฉพาะบุคคล

นิวาสถานสำคัญของลิงลพบุรี ลิงศาลพระกาฬนับเป็นสัญญลักษณ์ของเมืองลพบุรี ซึ่งหลายคนคงสงสัยว่าทำไมลิงอยู่แถวนี้มากมาย จากคำสันนิษฐานคือ ที่นี่คงเป็นป่าที่อยู่อาศัยเดิมของลิง พอมีคนมาไหว้ศาลพระกาฬและเลี้ยง ทำให้ลิงเห็นเป็นทำเลงามเลยพากันมาอยู่แถวนี้ กับอีกตำนานก็คือ ลิงคือทหารเอกของพระนารายณ์ตามความเชื่อว่า เจ้าพ่อพระกาฬคือพระนารายณ์ 4 กร  ผู้มีประสบการณ์ไปกราบไหว้ศาลพระกาฬมาก่อน มักจะให้คำเตือนเรื่องลิงที่นี่ ในบริเวณใกล้ๆ ก็มีป้ายบอกนักท่องเที่ยวเอาไว้ว่าให้ระวังลิงแย่งอาหารจากมือ ส่วนลิงที่ชอบปีนป่ายตามตัวนักท่องเที่ยวยามถ่ายภาพก็เป็นภาพที่เห็นประจำจนนับเป็นเรื่องธรรมดาที่ลิงอยู่รวมกันระดับ 500 ตัว จะมีความเป็นอยู่แบบ “เจ้าถิ่น” ไม่กลัวใคร คนที่ไปที่นั่นต้องดูแลตัวเอง ไม่เช่นนั้นอาจมีเจ็บตัวนิดๆ หรือจู่ๆ ก็ได้ “น้ำมนต์” จากลิงบนต้นไม้ที่ฉี่ลงมา

ในความเป็นจริง ลิงศาลพระกาฬยังแบ่งกันเป็นกลุ่ม คือ ลิงประจำ และลิงจร ลิงประจำนั้นอยู่กันเป็นหมู่เป็นพวก มีหัวหน้าฝูง  ส่วนลิงจร เป็นกลุ่มลิงเร่ร่อน ซึ่งแน่นอนว่า มีความซนและเกเรอยู่บ้าง
ศาลพระกาฬ นับเป็นโบราณสถานคู่เมืองลพบุรีตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน และจะดำรงคงอยู่ต่อไปในฐานะที่กรมศิลปากร ได้ขึ้นทะเบียนที่นี่ให้เป็น “โบราณสถาน” ตั้งแต่ 2 สิงหาคม 2479 แล้ว

ที่อยู่

ริมทางรถไฟด้านทิศตะวันออกพระปรางค์สามยอด ตำบลท่าหิน ตำบล ท่าหิน อำเภอเมืองลพบุรี ลพบุรี 15000